HISTORIA KOŚCIOŁA

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. ŚWIĘTEGO WALENTEGO W RADLINIE

Historia

Najstarsze wzmianki o wsi Radlin pochodzą z XI wieku. W XV w. wieś należała do Łodziów z Bnina, którzy od 1453 roku używali nazwiska Opalińscy. Radlin pozostał ich własnością do 1700 r. Przez cały prawie XVIII w. należał do rodziny Sapiehów z Koźmina. W 1791 r. należał do gen. pruskiego Adolfa von Kalkreutha. W 1840 r. wieś sprzedana został Władysławowi Radolińskiemu i stała się częścią dóbr jarocińskich. Pierwszy kościół w Radlinie wzniesiono w 2 poł. XVI wieku z fundacji Andrzeja Opalińskiego, marszałka wielkiego koronnego. Przed 1593 rokiem rozpoczęto budowę przy kościele murowanej, ośmiobocznej, renesansowej nakrytej kopułą kaplicy. Jej budowę ukończono w latach 1611-14. We wnętrzu stiukowa dekoracja, ołtarz i stalle z 1 poł. XVII wieku oraz piętrowy, renesansowy nagrobek z końca XVI wieku (wyk. po śmierci Andrzeja Opalińskiego w 1593 r.). Po spaleniu drewnianego, obecny kościół zbudowano w latach 1686-1688 z fundacji Piotra Opalińskiego, wojewody łęczyckiego i generała wielkopolskiego wg planów Grzegorza Lentza, majstra z Poznania. Kościół remontowano w latach 1783 i 1837. W 1868 roku Rydlewski z Jarocina wykonał, bądź przemalował malowidła na sklepieniu nawy. Poważna restauracja kaplicy Opalińskich miała miejsce w latach 1887-1889 pod kierunkiem rzeźbiarza Władysława Marcinkowskiego (jego autorstwa są m.in. herby w kasetonach). Prawdopodobnie w latach 30. XX wieku wymieniono więźbę dachową. w l. 1948-50 miał miejsce remont kościoła, w trakcie którego m.in. odnowiono malowidła na sklepieniu nawy. W 1951 r. remontowano kaplicę W latach 80. XX wieku miała miejsce wymiana okien w kościele, na witraże, przez firmę M. Powalisz Bardońska z Poznania oraz wzmocnienie fundamentów przy pomocy opaski żelbetowej. Na przeł. XVIII/XIX w. zbudowano drewnianą dzwonnicę.

Opis

Kościół w Radlinie położony na południowo-wschodnim krańcu wsi, oddalony ok. 25 metrów na płn.- wsch. od drogi Radliniec – Wilkowyja – Żerków. Z trzech stron otoczony polami uprawnymi. Od zachodu sąsiaduje z plebanią. Kościół usytuowany na płaskim terenie otoczonym ceglanym murem w kształcie wieloboku zbliżonego do prostokąta. Narożniki północny, wschodni i zachodni – ścięte. Mur różnej wysokości, tynkowany, nakryty dwuspadowo dwiema warstwami cegieł. Na teren kościelny prowadzą dwie bramy od zachodu. Na osi wyższa i szersza z drewnianymi wrotami, ujęta po bokach pilastrami, zwieńczona trójkątnym szczytem. Druga brama w narożniku południowo-zachodnim, z otworem od góry zamkniętym półkoliście, również ujęta pilastrami i zwieńczona trójkątnym szczytem. Przy bramie głównej znajduje się płyta nagrobna proboszcza zmarłego w 1846 roku, w obramieniu o formie kapliczki. W narożniku dwie mogiły proboszczów zmarłych w 1899 i 1927 r. Od wschodu, na terenie porośniętym trawą znajduje się mogiła z piaskowca (granitu) ks. Konstantego Pieprzyckiego zm. w 1924 roku, drewniany krzyż misyjny i oraz duża kamienna chrzcielnica. W południowo-wschodnim narożniku usytuowana drewniana dzwonnica na wysokiej podmurówce [nr rej. 315/988/A z 06.03.1970 r.], pochodząca z przełomu XVIII/XIX wieku.

Kościół orientowany, murowany z cegły, tynkowany, jednonawowy, na planie prostokąta, od wschodu zamknięty półkolistą apsydą prezbiterialną. Od północy przylega ośmioboczna kaplica, z przyległą doń od wschodu zakrystią. Od zachodu dwie kwadratowe wieżę w narożach wysunięte ryzalitowo, zwieńczone czterospadowymi daszkami. Bryła świątyni zwarta, z nawą nakrytą dwuspadowym dachem. Kaplica z dachem namiotowym, z latarnią. Nad nawą sklepienie kolebkowe z lunetami, na zdwojonych gurtach, apsyda prezbiterium sklepiona konchą. W zakrystii sklepienie krzyżowe. Więźba dachowa na kościele wymieniona, stalowa. Pokrycie dachu nad nawą z dachówki ceramicznej karpiówki. Fasada kościoła trójosiowa, z dwiema niskimi wieżami na narożnikach, zwieńczona wysokim szczytem. W części środkowej dwa pilastry na wysokich cokołach wspierają belkowanie z fryzem metopowym i gzymsem. Na osi prostokątny otwór wejściowy ze skromnym portalem uszakowym, wieńczonym trójkątnym szczycikiem. Po bokach nisze z ceramicznymi figurami śś. Piotra i Pawła. Na szczycie frontonu figura św. Walentego z miedzianej blachy. Elewacje boczne kościoła rozczłonowane parami pilastrów z oknami w dolnej partii zamkniętymi półkoliście, w górnej owalnymi. Wśród wyposażenia kościoła najcenniejsze są ambona z ok. poł. XVI w., nagrobek Andrzeja Opalińskiego, biskupa poznańskiego (zm. 1623); w kaplicy – renesansowy nagrobek Andrzeja Opalińskiego marszałka wielkiego koronnego (zm. 1593 r.) i jego żony Katarzyny z Kościeleckich (zm. 1601 r.) oraz ołtarz z 1 poł. XVII w.

Zabytek dostępny z zewnątrz. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu. Bliższe informacje na temat parafii oraz godziny Mszy Św. są podane na stronie internetowej parafii i archidiecezji poznańskiej: www.archpoznan.pl

oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 30-10-2015 r.

Bibliografia

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Chrzanowski T., Kornecki M. (red.), t. V, z. 5, pow. jarociński, s. 14 – 16, Warszawa 1959.
Kozierowski S., Szematyzm historyczny ustrojów parafialnych dzisiejszej Archidiecezji Poznańskiej, Poznań 1935.
Kohte J., Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, Band III, Berlin 1896, s. 301-302.
Łoziński J., Grobowe kaplice kopułowe w Polsce 1520-1620, Warszawa 1973, s. 255-259.
Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980, s. 142 i 276.
Skuratowicz J., Renesansowe kaplice grobowe z XVI i pierwszej połowy XVII w. w Wielkopolsce (w:) Studia nad renesansem w Wielkopolsce, pod red. T. Rudkowskiego, Poznań 1970, PTPN Prace Komisji Historii Sztuki, t. 8, z. 3, s. 56-59.
Kasprzak K., Sobczak J., Żerkowsko-Czeszewski park Krajobrazowy, Poznań 2009, s. 121-123. 

INFORMACJE OGÓLNE

Rodzaj: kościół
Chronologia: 1686 – 1688
Forma ochrony: rejestr zabytków
Adres: Radlin
Lokalizacja: woj. wielkopolskie, pow. jarociński, gmina Jarocin – obszar wiejski
Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa

Żródlo –> https://zabytek.pl/pl/obiekty/radlin-kosciol-parafialny-pw-sw-walentego